| Предыдущая тема :: Следующая тема
|
Автор |
Сообщение |
enhd ахамад
Зарегистрирован: Aug 15, 2003 Сообщения: 619 Откуда: Монголия |
Добавлено: 02.08.06, 03:09 +0000 |
|
|
В наадаме 2006 года проводились соревновании по стрельбе из луки халхаскому, бурятскому и урянхайскому правилам.
Чемпионами стали (мужскому виду):
- по "халха сур харваан"-у: Х. Болдбаатар, урианхай родом из аймака Баян-Улгий.
- по "урианхай сур харваан"-у: Ч. Жамбал, урианхай из аймака Баян-Улгий.
- по "бурят сур харваан"-у: И. Батбаяр, из аймака Дорнод.
PS: если кто интересуется правилом "урианхай сур харваан"-а посмотреть по линку: Урианхай сурын харвааны дvрэм
К сожалению для двух других видов не нашел инфы.
Стреляют мэргэн-ы...., а третий слева поджидает свою очередь чемпион "улсын мэргэн" этого года Болдбаатар по моему.
Также президент стреляет, а "мэргэн" ли он? :lol: |
|
Вернуться к началу |
|
alpin тэнгэри
Зарегистрирован: Jul 22, 2003 Сообщения: 8546 Откуда: Улан-Удэ |
Добавлено: 02.08.06, 04:52 +0000 |
|
|
а в чем различия правил? _________________ идеи становятся материальными, когда они овладевают сознанием масс |
|
Вернуться к началу |
|
songool соохор адуу
Зарегистрирован: May 21, 2004 Сообщения: 2359 Откуда: Ургэн Сухын хойноос бэшэ Хабтагай Туулын хаяанаас |
Добавлено: 02.08.06, 13:27 +0000 |
|
|
enhd писал(а): |
|
старик улсын мэргэн Цэвээн этнический бурят из Дорнода. ему за 80. пусть бодрствует. |
|
Вернуться к началу |
|
Mongol_Ard ахамад
Зарегистрирован: Jul 28, 2006 Сообщения: 946
|
Добавлено: 02.08.06, 15:28 +0000 |
|
|
String up
Nocking
prepare
pre-draw
MONGOL KHARVAA
|
|
Вернуться к началу |
|
Cezare ахамад
Зарегистрирован: Jul 28, 2006 Сообщения: 508
|
Добавлено: 03.08.06, 06:10 +0000 |
|
|
alpin писал(а): | а в чем различия правил? | кажется, в дальности постановки мишени. в халх харваа дальность выше, чем в буриад харваа. _________________ Aut Caesar, aut nihil. |
|
Вернуться к началу |
|
Mongol_Ard ахамад
Зарегистрирован: Jul 28, 2006 Сообщения: 946
|
Добавлено: 03.08.06, 14:59 +0000 |
|
|
Cezare писал(а): | alpin писал(а): | а в чем различия правил? | кажется, в дальности постановки мишени. в халх харваа дальность выше, чем в буриад харваа. |
Buraid bow is also little different than Mongolian one.
|
|
Вернуться к началу |
|
wehr баймга ороошо
Зарегистрирован: Apr 16, 2006 Сообщения: 299 Откуда: Красноярск-Москва |
Добавлено: 04.08.06, 16:41 +0000 |
|
|
alde писал(а): | Отсканировал и выложил главу про луки из брошюрки В.А. Михайлова "Оружие и доспехи бурят". Лежит здесь.
З.Ы.
В музее истории Бурятии видел бурятский лук со стрелами, интересно, он у них один? |
Ссылку исправьте |
|
Вернуться к началу |
|
Дылгырыч ходо байгша
Зарегистрирован: Sep 27, 2004 Сообщения: 420 Откуда: Улан-Удэ |
Добавлено: 08.08.06, 05:40 +0000 |
|
|
Cezare писал(а): | alpin писал(а): | а в чем различия правил? | кажется, в дальности постановки мишени. в халх харваа дальность выше, чем в буриад харваа. |
А не наоборот? по сведениям одного этнолога дистанция при стрельбе из бурятского лука больше. хотя возможно уже устаревшие сведения. :?
Наадамда байhан хун эндэ бии гу? Хэды метэр холоhоо харбадаг ба гэжэ мэдэhэн хун байгаа hаа, мандаа хэлыт! _________________ para bellum |
|
Вернуться к началу |
|
enhd ахамад
Зарегистрирован: Aug 15, 2003 Сообщения: 619 Откуда: Монголия |
Добавлено: 08.08.06, 21:37 +0000 |
|
|
Дылгырыч писал(а): | Cezare писал(а): | alpin писал(а): | а в чем различия правил? | кажется, в дальности постановки мишени. в халх харваа дальность выше, чем в буриад харваа. |
А не наоборот? по сведениям одного этнолога дистанция при стрельбе из бурятского лука больше. хотя возможно уже устаревшие сведения. :?
Наадамда байhан хун эндэ бии гу? Хэды метэр холоhоо харбадаг ба гэжэ мэдэhэн хун байгаа hаа, мандаа хэлыт! |
Урианхай сур
Урианхай нарын дунд одоо ч тvгээмэл байгаа vндэсний спортын нэгэн тєрєл бол сурын харваа билээ. Дээр vед майдар эргэх (хаврын тэргvvн сарын шинийн 15) єдєр саранпай харван сурын ууган харвааг эхэлдэг байжээ. Саранпай гэдэг нь vзvvрийг нь нийлvvлж боосон гурван модонд бvтэн vхрийн ширийг тэлж татсан байг хэлнэ. Саранпайг 100 нумны газраас хvн бvр 5 сум харван тvрvvлэгсдэд бай шагнал олгодог байжээ.
Урианхай хvн сур харвуулах нь тэр жилдээ сайн сайхан явахын vvд хаалгыг нээн хэмээн vзэх агаад аливаа баят vйл явдал, эсвэл золгvй явдал тохиолдвол заавал сур харвуулдаг загшилтай ажээ. Урианхайчууд ур харваанд оролцох хvний тоог хязгаарахгvй, бvх харвах хvнийг хоёр тал болгон хуваана. Харин сур харвахаар ирсэн хvн 3 сум, 2 чих авч ирэх ёстой.
Урианхай хvн сурыг чих гэх ажээ. Тэр нь морины цулбуур, чєдрийг бєєрєнхийлєн зангидаж хийсэн нэгэн зvйл бай (сур) билээ. Тэсцэх хоёр тал єєрийн багийн сайн харвадаг нэр хvндтэй, настай хvнээ ахлагчаа тавина. Сурын талбайг засахдаа хоёр талаас тус бvр нэг гарч цэвэрлэсэн газрынхаа голд чихээ нэг эгнээ цувуулан тавьж, сайтар доош суулган дарах бєгєєд vvнийгээ “халз дарах” гэнэ. Єрсєн чихнээс хоёр тийш дєрєв, дєрвєн метр зайтай, чихтэйгээ зэрэгцээ 10-15см єндєр шороо (зурхай) татах бєгєєд vvнийгээ єтвєг гэх ажээ.
Урьд цагт 40 нумны газраас харваж байсан гэж ярилцах боловч одоо гол тєлєв 30 нумны газраас харваж байна. Ємнє талын єтвєг (зурхай) хєдєлбєл оносонд тооцохгvй, цаад єтвєгийг оносон сур заавал давах ёстой. Анхны сурыг ахлагч нар эхлэн тавьдаг номтой. Эхний онох чихийг “магнай” гэх агаад ономогц “магнай хагарлаа” хэмээн уухайлна. 2 дахь сурыг “тэгнээ”, 3 дахийг “ганзага”, 4 дэхийг “уяа” гэнэ. Хvн бvр нэг ээлжинд 3 сум тавих бєгєєд онох бvрий “ дагуул” хэмээн уухайлна. Энэ нь vvн шигээ дахиад оноод бай гэсэн утга бvхий ажээ. Оносон сурыг хормойлон тvvнэ.
Хэн хичнээн оносныг тусгай самбарт тэмдэглэн, эцэст нь баг, хvн нэг бvр дээр дvн гаргана. Харваач бvр єрєг дуусахад ядаж “єєрийн” 2 чихээ оносон байх шаардлагатай бєгєєд эс чадсан байвал “хамба суулгана”. Хамба суулгана гэдэг нь нэгэн зvйл шийтгэл агаад vнэндээ харвах эрхийг нь хасаж байгаа хэрэг юм. Харвалтыг тvргэтгэхийн тулд сурын гуравны нэг нь vлдмэгц 1-р саалтын буюу 10 нумны газраас харвана. Сvvлийн нэг чихийг ахлагч нарын зєвшєєрлєєр 2-р саалтын буюу 10 нумны газраас харвах ажээ. Энэ мэтээр єргийн тоог хязгаарлахгvй харван эцэст нь дvнг гарган, идээ будаа болох ажээ.
Буриад сур
Буриадууд эрт дээр vеэс эвэр элэгт нум хийж, гєрєєс араатан авлаж, сур харван тэмцэлдсээр иржээ. Vvнд нум хийхдээ их биеийг хусаар vйлдэн хэдэн vе шєрмєсєєр нааж, уян харимхай чанарыг нь хадгалахын тулд хайнаг мэт амьтдын эврээр элэглэн хийдэг байжээ. Зарим судлаачдын бичсэнээс vзэхэд элгэнд бас буга хандгайн эвэр хэрэглэдэг газар нутаг байсан ажээ.
Буриадуудын сумыг янз бvрийн модоор хийдэг боловч хусыг илvvтэйд vзнэ. Буриад нумны урт их тєлєв 140-150 см, сум нь 80-100 см агаад нумаа их, бага гарын хэмээн ялган хэлэлцэх нь харваачийн нуруунд тохируулан янз бvрээр хийдэгтэй холбоотой ажээ. Буриад нум халх нумнаас нэлээд ялгаатай.
Vvнд гичир богино, бариул шулуун, гичрийн vзvvр ар євєр хэмээх хоёр амгавчтай тvvний євєр амгавчийг ойрын зайнаас, ар амгавчийг хол харван тэмцэх vед хэрэглэдэг байна. Сvvлийн vед сурыг даавуу, ноос, булигаар мэтийн зєєлєн эдээр vйлдэх болсон учир сумны болцуунд тах хийхээ больжээ. Одоо хэрэглэж буй буриад сур нь бортого хэлбэртэй 8*10 см хэмжээтэй байна.
Сурын талбайг засахдаа эхлээд сураа нэг эгнээ цувуулан єрнє. Дараа нь єрсєн сурнаас 2,2 м зайтай зурхай татах бєгєєд тvvнийгээ зураахай буюу ганга гэх агаад бас уг талбайгаа нийтэд нь зураахай гэдэг. Буриадууд сур харвааг хавар эхэлж, цуваа ба баг харвуулын журмаар тэмцэлдэн нааддаг. Цуваа харваанд хvн бvр хорин сум тавьж, онолыг тооцон шалгаруулдаг.
Сvvлийн vед “очков харвах” гэгч сонин ёс дэлгэрэх болжээ. Vvнд 19 сур єрж, голын нэг сурыг 10, тvvний удаахийг 9, 8 гэх мэтээр тоооцож, хамгийн захын сурыг оносон бол 1 очков хэмээн бодож эцэст нь оносон очковын нийлбэрийг тооцон дvн гаргана. Буриадын vе улиран ирсэн заншил ёсоор харваач босохдоо малгайгаа авч, хутгаа буулган зураахайгаа нар зєв тойрон нумныхаа гичрээр зурж, сураа засаад, нумаа тамшаалган (татан) татсаны дараа сая эхэнд очиж харвана.
Эхэлж харвасан хvнийг эхэн, удаахийг ар, 3 дахийг тээл, 4 дэхийг сvvл гэх мэтээр нэрлэдэг ажээ. Баг харвуулд нэг зураахайд их тєлєв 6-8 хvн харвалдан тэмцэх бєгєєд сурыг хоёр талаас нь ээлжлэн харвана. Тvvнийгээ урд эхэн, хойд эхэн хэмээн хэлэлцэнэ. Харваа эхлэхийн ємнє хэдэн єрєг харвахыг хэлэлцэн тохирсны дараа, урд эхээс эхэлж харвадаг номтой.
Баг харваанд нэг босохдоо 8 сум харвах агаад оноход, бараа бардаа зэ еэ хvйхрээ мэргэн, зэгсэн баатар мэргэн гэх зэргээр аялгуулан барлана. (уухайлна) Харваж байх vед багийн сул байгаа бусад харваачид зурхайн хоёр талд зэрэгцэн сууж барлаж байх ба сая харвасан хvн, харваж байгаа нєхрийнхєє сумыг буцааж харваж єгєх, тvvний алдас онолыг хэлж єгч байна.
Vvнд євєр зураахай оновол “ганга”, ганганы эрэг цохиж, оносон алдсан ялгаагvй “мєш”, зураахай дотор дутвал “тэнцээ”, сурыг дєнгєж шvргээд гарвал “цохиж гарлаа”, ар зураахайг давбал “гурвыг (ар, євєр зураахай, сур 3) vзээгvй” гэх мэтчилэн єндєр дуугаар хэлж єгч байна.
Баг харвуулд оролцох хvн бvр 5-6 сур авч орох ёстой. Хvний нэг сур vлдэхэд газар саан харвана. Vvнийг “ахилаа” хэмээнэ. Буриадууд их тєлєв 50 буюу 40 нумын газар харвадаг ажээ. Тэдний дунд урианхайн нэгэн адил айл хэсэж харвах ёс буй. Одоогоор Буриад харваагаар Улаанбаатар, Дорнод аймгийн тєв мєн аймгийн Баян-Уул, Баяндун, Дашбалбар, Эрээнцав, Эрээний тэрэгний vйлдвэр зэрэг газар харваж байна. |
|
Вернуться к началу |
|
Aldar ороошо
Зарегистрирован: Jul 17, 2003 Сообщения: 96
|
Добавлено: 09.08.06, 00:07 +0000 |
|
|
Дылгырыч писал(а): | Cezare писал(а): | alpin писал(а): | а в чем различия правил? | кажется, в дальности постановки мишени. в халх харваа дальность выше, чем в буриад харваа. |
А не наоборот? по сведениям одного этнолога дистанция при стрельбе из бурятского лука больше. хотя возможно уже устаревшие сведения. :?
Наадамда байhан хун эндэ бии гу? Хэды метэр холоhоо харбадаг ба гэжэ мэдэhэн хун байгаа hаа, мандаа хэлыт! |
Наадам в Монголии у халха харваа мужчины начинают с 70м, у бураяд харваа кажется чуть больше. И устройство мишени несколько другое. |
|
Вернуться к началу |
|
enhd ахамад
Зарегистрирован: Aug 15, 2003 Сообщения: 619 Откуда: Монголия |
Добавлено: 09.08.06, 03:39 +0000 |
|
|
Интервью с "улсын гарамгай мэргэн"-ом А. Цэвээн-ом, 80 летнего бурята из монголии.
Сурын талбайгаа орхиж чадахгvй юм даа
Наадам хаяанд ирлээ. Нас сvvдэр 80 гарсан ч эрийн гурван наадмын нэг сурын спортыг орхиогvй яваа буурал харваач, гавьяат тамирчин, гарамгай мэргэн А.Цэвээнийг “Хvмvvс” булангийн зочноор урилаа.
......
- Хотод ирээд тийм олон жил харвалгvй завсарласан хэрэг vv?
-Тийм ээ. Буриад сур 35, 45 метрийн зайнаас харвадаг бол халх сур 75 метрийн зайнаас харвана. Ийм холын зайд би харваж чадахгvй байх гэж бодож явсан юм. Улсын наадамд харваж эхлэхэд манай нутгийн мэргэн Мухардаан Пvрэв тусалсан. Тvvнтэй уулзахад халх сур харва. Бид нар харваж байгаа гэхэд нь дуртай юм болохоор vзээд алдъя гэж бодоод тэр жилдээ бэлтгэл хийгээд улсын баярт орсон. Муугvй харвасан. Буриад сур харваж байсны минь л гавьяа байх, дараа жилийнх нь наадмаар улсад тvрvvлсэн шvv.
....
Полное интервью читайте здесь .
Итак дальность стрельбы по видам:
халха сур харваан - 75 метр
буриад сур харваан - 35~45 метр
урианхай сур харваан - 25~35 метр |
|
Вернуться к началу |
|
Дылгырыч ходо байгша
Зарегистрирован: Sep 27, 2004 Сообщения: 420 Откуда: Улан-Удэ |
Добавлено: 09.08.06, 07:28 +0000 |
|
|
ОК! вроде прояснилось. спаcибо enhd!
как я понял Наадам дээрэ 3 правила стрельбы с дистанциями:
халха сур харваан - 75 метр
буриад сур харваан - 35~45 метр
урианхай сур харваан - 25~35 метр
и по правилам "Алтаргана 2006"
дистанция стрельбы была 30 и 40 метров.
Сейчас только доперло!!! .... если посмотреть на фотографии с Алтарганы и Эрын Гурбан Наадан и сравнить с фотографиями с Наадама то можно увидеть различие в наклоне стрелы. На фото с Наадама угол выстрела значительно больше. вывод -> дистанция стрельбы дальше. епть как раньше не заметил то!
еще один вывод -> лица видны лучше. рука не закрывает нижнюю часть лица. поэтому они более выразительные что ли!?
хотя это возможно всего лишь мое воображение.
пошел думать. _________________ para bellum |
|
Вернуться к началу |
|
Zorigoo ахамад
Зарегистрирован: Jul 8, 2003 Сообщения: 502 Откуда: Mongolia |
Добавлено: 10.08.06, 00:21 +0000 |
|
|
Цитата: | еще один вывод -> лица видны лучше. рука не закрывает нижнюю часть лица. поэтому они более выразительные что ли!?
|
Это зависит от техники стрельбы наверное. |
|
Вернуться к началу |
|
Дылгырыч ходо байгша
Зарегистрирован: Sep 27, 2004 Сообщения: 420 Откуда: Улан-Удэ |
Добавлено: 10.08.06, 05:00 +0000 |
|
|
Zorigoo писал(а): | Цитата: | еще один вывод -> лица видны лучше. рука не закрывает нижнюю часть лица. поэтому они более выразительные что ли!?
|
Это зависит от техники стрельбы наверное. |
в общемто да, но тут такой момент еще есть - во время прицеливания нужно мишень видеть... а при большом угле наклона, рука держащая лук может закрывать обзор. проще опустить руку с тетивой.
многое зависит от от параметров лука, стрелка и конечно особенностей техники прицеливания. например при ведущем левом глазе и если ты правша вышесказанное может и не быть справедливым утверждением.
:?: а в чем отличие мишеней в халха, буриад и урианхай сур харваан? _________________ para bellum |
|
Вернуться к началу |
|
Дылгырыч ходо байгша
Зарегистрирован: Sep 27, 2004 Сообщения: 420 Откуда: Улан-Удэ |
Добавлено: 10.08.06, 05:18 +0000 |
|
|
Aldar писал(а): | Дылгырыч писал(а): | Cezare писал(а): | alpin писал(а): | а в чем различия правил? | кажется, в дальности постановки мишени. в халх харваа дальность выше, чем в буриад харваа. |
А не наоборот? по сведениям одного этнолога дистанция при стрельбе из бурятского лука больше. хотя возможно уже устаревшие сведения. :?
Наадамда байhан хун эндэ бии гу? Хэды метэр холоhоо харбадаг ба гэжэ мэдэhэн хун байгаа hаа, мандаа хэлыт! |
Наадам в Монголии у халха харваа мужчины начинают с 70м, у бураяд харваа кажется чуть больше. И устройство мишени несколько другое. |
чет опять я засомневался уж извините за назойливость. и в интерьвью с 80-летним мэргэном он вроде 30-40м говорит про Алтаргану. хотя мое знание халха-монгольского диалекта просто никакое. мож что не так понял. :oops:
Как вариант. может в Монголии просто другие правила Наадам в буриад харваа отличаясь от правил (Алтаргана, Сурхарбаан, Эрын Гурбан Наадан) буряад харбаан в Республике - 30-40м. И кто устанавливал эти правила? Очень желательно со ссылками на историю вопроса. _________________ para bellum |
|
Вернуться к началу |
|
|
|